Šta je poenta jednog motora? Pa da nam da kružno kretanje uz pomoć kojeg se vrti pogonski točak. kako to radi klipni motor manje je više poznato. No, ne mora se koristiti samo klipni motor, danas se koriste i neke drugi motori. Pošto nam je referenca klipni motor onda ću prednosti i mane ostalih pogona navoditi upravo u poređenju sa klipnim motorom. Pa krenimo redom
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rotacioni motor, pozant i pod imenom Wankel motor po nazivu svog izumiteja. Pojavio se 1954 godine tako da je to najmlađa vrsta motora. Da sada ne ulazim detaljno u porjeklo motora, takođe ne bih ovom prilikom ni detaljno opisivao princip rada (koji je sličan klipnom motoru) jer mislim da se vidi iz priložene slike.
Prednosti rotacionog motora u odnosu na klipni motor su brojne, a evo koje su to najvažnije:
- jednostavniji
- lakši
- manje pokretnih djelova (nema ventila, a samim tim ni bregaste osovine ni prenosa, takođe nema radilice)
- iz iste zapremine razvijaju duplo više snage i razvoj iste je bolji (nema praznog hoda, uvjek se dešava treći takt-eksplozija)
- mogu da razviju veće obrtaje jer imaju manje pokretnih djelova
- brže reagovanje na pedalu gasa (osobito izraženo u visokim obrtajima)
- manje dimnzije naspram klipnog motora iste snage
- ne može se desiti da odjednom prestane sa radom (usljed gubitka ulja ili slično) već postepeno (zato su poželjniji u avionima prije nego klipni motori koji kada zaribaju momentalno prestaju sa radom)
- zbog načina usisavanja napravi se homognija smesa vazduha i goriva (samim tim manja je količina azot-oksida u izduvu)
naravno tu su i mane:
- u toku rotiranja između tri komore nema potpunog zaptivanja pa gorivo (ili produkti sagorevanja) znaju da cure u sledeću komoru
- s’ tim u vezi glavni problem je i veća potrošnja
- zbog kraćih perioda između dva ususa traži se pumpa većeg pritiska kao i veća dimenzija kutije za filter (AirBox-a)
- veća je i potrošja ulja
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Turbinski motor, njega bi najkraće mogao opisati da on radi na principu vetrenjače, ali s' tom razlikom da se unutar motora proizvodi i vjetar koji pokreće lopatice. Ovi motori se uglavnom koriste za pokretanje hilihoptera i vojnih vozila (tenkovi, borbena kola i sl.). Eksperimentalno su se koristili za pokretanje automobila, no pokreće i jedan američki motocikl pa ga stavljam ovdje.
Brojne su prednosti ovog motora u poređenju sa klipnim motorom:
- jednostavno održavanje
- miran rad (pogledajte, samo jedna rotirajuća linija, lopatice i osovina, nema radilice, klipova, klipnjača)
- mogućnost da se koriste razne vrste goriva sa različitom kvalitetom
- povoljan razvoj obrtnog momenta
- manja potrošnja ulja potrebnog za podmazivanje (daleko manji broj pokretnih djelova)
- nepotrebno hlađenje (naime prilikom usisavanja vazduha ovaj motor sam sebe hladi)
- jednostavna konstrukcija (80% manje djelova nego na klipnom motoru)
- velika pouzdanost
- potpunije sagorevanje
Tu su i nedostaci ovakve koncepcije motora u poređenju sa klipnim motorom:
- klasične popravke u slučaju kvara nema, već se mora promjenti čitav motor
- visoki brojevi obrtaja pri kojem radi turbinski motor
- veliki protok izduvnih gasova zahtjeva konstruisanje masivnog izduva
- nema kočenja motorom
- razvija veliku buku pri radu
- dosta veća potrošnja goriva
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Električni motor se poput klipnog motora može podjeliti na više kategorija (oni koji rade na naizmeničnu struju, a koji se opet djele na sinhorine i asihrone motore, potom oni koji rade na jednosmjernu struju koji se opet djele na serijske, paralelne, serijsko-paralelne, sa permanetnim magnetima i postoje tzv. unirvezalni). No, kod svih je princip rada manje više sličan, postoji stator i postoji rotor koji se vrti uslijed djelovanja magnetnog polja. Osim ta dva osnovna djela postoji još kabal za napajanje električnom energijom. Iz ovoga slijedi da su prednosti mnogobrojne.
Prednosti električnog motora naspram klipnog motora:
- jednostavniji
- praktično nema održavanja (osim na pojednim vrstama postoji potreba da se zamjene četkice)
- lakši
- u čitavom režimu rada imaju isti obrtni moment pa nema potrebe za mjenjačem tako da je smještaj motora jednostavniji i čitavo vozilo zahtjeva manje djelova
- tiši rad
- ne zagađuju okolinu
- nema potrebe za mnogim perifernim sistemima
- mirniji rad
- manje dimenzije
- ako je napravljen da u slučaju inercionog kretanja (nizbrdica npr.) motor ima karakteristike generatora (što je trend u automobilima i motociklima) onda ima i značajno tzv. motorno kočenje.
Mana mu je:
- izvor električne energije, naime kod mobilnih sredstava prevoza kao što je automobil ili motocikl postoji problem sa skladištenjem električne energije potrebne za napajanje električnog motora, te su stoga danas našli širu primjenu kod vozila gdje se može obezbjediti konstantan spoljni izvor električne energije kao što su lokomotive, trolejbusi, građevinske mašine i sl.